کتاب حاضر، سخنان «شهید بهشتی» در جمع دبیران مدارس بوده است. در ابتدا وی به فلسفة دین، تکامل بشری از دیدگاه اسلام و مارکسیسم پرداخته و در ادامه به آگاهی علمی، حرکت و تکامل داده را بررسی کرده و به مباحثی در باب خلقت، قرآن و تکامل انسان، انواع فرضیه های تکاملی خلقت، انسان و اختیار، نهضت های جهانی اسلام، سیر تکامل هستی پرداخته است. نظم عادل اجتماعی، پیروزی نهایی حق، جهانی بودن نهضت، وحی، نقش اساسی و گسترده فؤاد، ساختن سلول زنده، در خصوص پیدایش انسان و ... مورد بررسی و توجه قرار گرفته است.