یکی از بزرگترین جنبش        هایی که ملت ایران در مدت دراز زندگی پست و بلند خود آشکار کرده جنبش ملی است که در قرن دوم و سوم هجری برای کوتاه کردن دست تازیان پدیدار کرده است. یگانه سبب دستبردی که اعراب به ایران زدند و تنها چیزی که توانست این دیار بدان بزرگی و توانایی را اسیر و دست        نشانده یک مشت مردم سراپا برهنه بیابان گرد اشتر سوار کند و آن هم فردای آن روزی که خسرو دوم پرویز لرزه بر پشت امپراتوران بیزنتیه افکنده و تا قسطنطنیه رفته بود همان تباهی دربار ساسانی و فرسوده شدن خاندان شهریاری ایران و خشمی بود که مردم این سرزمین در نتیجه ناکامی        ها و بیدادگری        های طبقات ممتاز و خاندان        های منسوب به طبقه حاکمه و محروم بودن اکثریت نزدیک به اتفاق مردم ایران از هر گونه حقوق بشری و آزادی        های مادی و معنوی و لذایذ و بهره        جویی        های روحانی و جسمانی داشتند وگرنه ملت ایران درین زبونی و بردگی گناهی نداشت. تا دم واپسین جانفشانی و پایداری کرد؛ تا نزدیک صدسال مردم برخی از نواحی خراسان و ماوراء النهار رام نشدند و در میدان جنگ مردانه کوشیدند، مردم گیلان و طبرستان تا دویست سال نگذاشتند پای بیگانه خاک پدرانشان را بیآلاید.این        جاست که همه بزرگی روح ایرانی آشکار می        شود.