در این کتاب مقوله گفت و گو براساس روایت تمثیل ها یا حکایات مثنوی مولوی ـ با ذکر نمونه هایی چند ـ بررسی شده است .نگارنده معتقد است : "در بیشتر تمثیل های مثنوی، گفت و گوی شخصیت های داستانی، بیان کننده و  زمینه ساز صریح نظریه ها است ;هر چند که گفت و گوها و تمثیل ها در مثنوی  هدف نیست ;ولی چنان با تبحر و هنرمندی، داستان ها و "افسانه"ها بیان  گردیده که در موارد بسیاری هدف تلقی می گردد ;به ویژه در ادبیات فارسی  که از انتشار داستان های کلیله و دمنه به بعد، جنبه نصیحت و اندرز  مطلب، از رویداد حکایت ها جدا نیست .گفت و گو کنندگان داستان های مثنوی،  علاوه بر بیان مطلب، نمایانگر فرهنگ قشرها و گروه های گوناگون اجتماعی اند،  در داستان "موسی و شبان"، واژگان و عبارت هایی که هر یک به کار می برند  معرف فرهنگ منزلتی و طبقاتی آنهاست .زمانی که مردی مست با محتسب حرف می زند  یا وقتی که عالم علم نحو با کشتیبان سخن می گوید و یا هنگامی که زنی با  شوهرش گفت و گو دارد، تفاوت ها و موقعیت های اجتماعی و فرهنگی هر یک به  روشنی از جمله ها و شیوه بیان آنان مشخص است ...در گفت و شنود این جستارها،  بیشتر تمثیل هایی بر گزیده شده که تفاوت بین دو طرف گفت و گو کننده مشهود  باشد .مثلا گفت و شنود کسانی که زبان یک دیگر را نمی فهمند، گفت و گو با  کسی که ناشنوا است، وقتی که یک کودک طرف صحبت است، سخنان دیوانه را گوش  کردن و با زورمند چگونه باید حرف حق گفت .صاحبان دین هایی متفاوت وقتی  حرفی با هم دارند و به گفت و شنود حیوانات با هم نیز بایستی گوش سپرد . گفت و شنود زورمند و ضعیف، دزد و سلطان و...، زن و شوهر سرانجام عاشق  و معشوق و در پایان چند تمثیل بی گفت و گو در این مجموعه جمع آمده است ."