برائت و اشتغال از پرکاربردترین مباحث اصولی هستند که در تمامی ابواب فقهی جریان دارند و وظیفه عملی مکلف، در هنگام شک و عدم العلم در شبهات وجوبیه و تحریمیه، اعم حکمیه و موضوعیه را مشخص می کنند. از دیدگاه مرحوم خراسانی برائت شرعی ثمره ادله نقلی و برائت عقلی هم از قاعده قبح عقاب بلا بیان سرچشمه می گیرد که مجرای این دو شک در اصل تکلیف هست؛ ولی اگر شک در نوع تکلیف و یا جنس تکیف متعدد به دو یا چند امر باشد، با تکیه بر ادله شرعی و ادله عقلی اشتغال و قاعده لطف، برائت شرعی و احتیاط عقلی جاری می شود. لذا فهم عمیق برائت و اشتغال و بررسی موارد جریان و ادله، اعتبار این دو اصل اساسی محور و هدف اصلی تحقیق است. به امید آن که درک عمیق این مباحث و ملاکات و مجاری آن ها، راهگشای مباحث علمی و راهنمای رهروان عرصه های مختلف دینی، سیاسی، اجتماعی در مقام عمل باشد.