این مجموعه سه جلدی، اولین پژوهش مستقل و گسترده ای است که به ارزیابی انتقادی دیدگاه های اندیشمندان کنونی ایران پرداخته است. اندیشمندانی در حوزه جامعه و فرهنگ معاصر ایران، تلاش کرده اند تا نظریه یا ایده ای را در قالب کتاب، مقاله یا فیلم تهیه یا منتشر سازند و البته برخی از آن ها نیز نقشی اساسی در راهبری نظام مدیریتی کشور و به تبع آن تحولات ایران معاصر داشته اند. اندیشمندان و صاحب نظران مشارکت کننده عبارت اند از: «جلال ستاری»، «رضا داوری»، «سیدمحمدامین قانعی راد»، «محمدرضا اصلانی»، «سیدمحمد بهشتی»، «ابراهیم توفیق»، «مقصود فراستخواه»، «تقی آزاد ارمکی»، «عماد افروغ»، «محسن رنانی»، «محمود سریع القلم»، «حسین کچویان» و «حمیدرضا جلایی پور». در این مجلد «ارزیابی نسبت دین و سیاست»، «جامعه ایران و لایه های ته نشین شده تاریخ آن»، «ارزیابی نسبت اقتصاد و فرهنگ»، «اجماع نخبگان و نقش آن ها در توسعه کارآمد»، و... بررسی می شود.