موضوع این کتاب، بررسی فعّالیت های روحانیون و احزاب سیاسی مختلف پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران است. کتاب حاضر که مجلّدی از مجموعة «در بوتة نقد است»، با هدف شناخت علّت رهبری نهضت به وسیلة روحانیون و دریافت نظرات سازمان ها و جریان های مذهبی دربارة دین و سیاست تدوین شده است. نگارنده در این نوشتار، کتاب «جریان ها و سازمان های مذهبی ـ سیاسی ایران» اثر «رسول جعفریان» را معرّفی و با تکیه بر تاریخ و داده های تاریخی در زمینة توسعة فعّالیت های مذهبی و غلبة طرفداران آن ها بر حرکت های سکولار اعم از ملّی یا مارکسیستی نقد و بررسی کرده است. وی در این راستا تشکّل های منظّم اعم از گروه ها، احزاب، انجمن ها و سازمان ها را که با نوعی مرکزگرایی شماری افراد را به عضویت خود در آورده و با اندیشه و استراتژی های مخصوص به خود در پهنة جامعة ایرانی به فعّالیت پرداختند را در کنار جریان های فکری که طیفی از نیروهای اجتماع را تحت تأثیر قرار داده و با ایجاد موج های فکری، آنان را به سمت و سوی خاصی هدایت کردند، قرار داده و افکار دینی بانیان و مؤسّسان این تشکّل ها، ارتباط، پیوند و دیدگاه آنان نسبت به روحانیت و مرجعیت، اعتقاد رهبران تشکّل های مذکور نسبت به حدود مداخلة دین در سیاست و اهداف این سازمان ها در احیای دین و مذهب یا اصلاح وضعیت سیاسی ـ اجتماعی مردم را بررسی کرده است.