سنگی بر گور  زندگی نامه‌ی اعتراف گونه از جلال آل احمده که جلال در اون از خصوصی ترین مسائل زندگیش سخن گفته و حتی به اشتباهاتش اعتراف کرده‌!

کتاب نثر روان و پر کششی داره و چون حجم کمی هم داره میشه تو یه شب تمومش کرد. 
ماجرای کتاب در مورد جلال و سیمین دانشوره  که صاحب فرزند نمی‌شن  و کتاب مشکلات زوج های نابارور را به خوبی به تصویر می‌کشه...
        

          خوب یا بد کتاب رو نمی دونم، فقط می دونم که همچین کتابی رو من تا حالا نخونده بودم. رک گویی آل احمد به قدری بود که بعضی از جاها از خوندن کتاب خجالت زده میشدم.
در کل کتاب عجیبی هست. با توجه به حجم کمش حتما پیشنهاد میکنم بخونید.
        

          بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم
سلام و نور.
سنگی برگوری ، فاش نویسی جلال  نه از زندگی یک فرد که  از فرهنگ  غالب بر زندگی یک ایرانی است. هنوز هم که هنوز است هستند افرادی که  برای داشتن فرزند هر نسخه‌ی خاله‌زنکی‌ای را امتحان کنند.
        

          به نام او

با تاسف هرچه تمام باید بگویم که انچنان که باید رمان ایرانی نخوانده ام حتی از بزرگی مثل جلال هم تنها دو کتاب خوانده ام یکی مدیر مدرسه که سالها پیش خواندم و بسیار لذت بردم و دیگری کتاب مسحور کننده سنگی بر گوری که دیشب یک نفس خواندمش
به قول بسیاری از دوستان که در ریویوهاشون نوشتند جسارت جلال فوق العاده و مثال زدنیه
قلمش هم که دیگر حرف ندارد 

خلاصه من بعد خواندن بیش از پیش رمانهای ایرانی رو سرلوحه کارم قرار میدم باشد که رستگار شوم
        

          حتی نمیدونم چه امتیازی باید به این کتاب بدم انقدر که هنگام مطالعه حس شرم و خجالت داشتم، که نباید اینقدر بی‌پرده درباره زندگیشون بدونم... من عاشق جلال و سیمینم، اما در رابطه با این کتاب اصلا نمیدونم چی باید گفت.
مدام یاد تقدیم ابتدای سووشون میوفتم که سیمین نوشته بود: به یاد دوست، که جلال زندگیم بود و در سوگش به سووشون نشسته ام...
        

          جسارتی که جلال آل احمد  تو نوشتن این کتاب به خرج داده تعجب برانگیزه؛ از نویسنده های ایرانی کسی رو سراغ ندارم که چنین خطری کرده باشه؛ این کتاب رو اگه کس دیگه ای درباره ی جلال و زندگی ش می نوشت،قطعن خیلی بیش تر از اینی که الان هست سر و صدا و جنجال به پا می کرد؛ نوشته ای پر سر و صدا که مسائل شخصی دو شخصیت معروف اون دوره (جلال آل احمد و سیمین دانشور) رو به رشته ی تحریر در آورده. 


اگه چیزی از خوندن این کتاب،درون م ته نشین شده باشه،قطعن جسارت و کله شقی نویسنده شه
        

          این کتاب قصه کشمکش درونی و نمود بیرونی نویسنده در مواجهه با مساله بچه‌دار نشدن خودش و همسرشه. گاهی خواستن تا مرز جنون و گاهی بی‌خیالی مطلق. یه‌جورایی بدون حد وسط. ولی اونچه کتاب رو متمایز کرده موضوعش نیست، ادبیاتشه؛ صریح، تند، صادقانه و گاهی رکیک‏. در واقع انگار ما بیش ازین‌که مشغول خوندن قلم نویسنده باشیم مشغول شنیدن صدای ضمیر ناخودآگاهش هستیم. 
یکم فراتر بخوایم نگاه کنیم میشه موضوع اصلی کتاب رو با هر موضوع دلخواه دیگه ای عوض کنیم و ببینیم چه مخالفت‌ها و موافقت‌هایی باهاش میاد. چه سرزنش‌ها و چه تشویق‌هایی. چه خواستن‌ها و چه پشیمون شدن‌هایی و کلی دوگانه تامل‌برانگیز دیگه میتونه باعث شه آدم ساعت‌ها به مسائل خرد و کلان زندگیش که تک برزخ شدن و نشدن گیرن فکر کنه و فکر کنه.


جلال تو "سنگی بر گوری" مضمونا درباره رفتار خودش (که بچه‌دار نمی‌شده) با بچه‌های اقوام میگه: 
بهشون محبت کنم و گرم باشم میگن حسرتشه؛
غر بزنم از شلوغی‌ و کاراشون میگن حسودیشه؛
بی‌اعتنا باشم میگن زورش گرفته؛
خلاصه هر رفتار عادی‌ای پیش بگیرم یه‌چیزی بهم می‌چسبونن.
خلاصه انگار یه "اسیرشدیم قشنگ" خاصی تو لحنش پیداست وسط کتاب:))


[و البته که این وضع همیشگی ماست تو زندگی
        

          یادمه دکتر خالقی (استاد اندیشه سیاسی دانشگاه تهران) یه روز تعریف کرد که یه دفعه از سیمین پرسیدم: «تو مگه سنگی بر گوری رو نخونده بودی؟! پس چه جوری بازم جلال رو دوست داشتی!» سیمین هم برگشت بهم گفت: «تو جلال رو ندیدی. نمیشد جلال رو ببینی و دوستش نداشته باشی...»
.
یادداشت برای دفعه دومی که خواندم:
جلال به بحرانی در زندگی‌اش خورده به نام عقیمی. در کشمکشی که در این جریان داشته جایی کارش به رابطه خارج از ازدواج می‌رسد و بالتبع سیمین میفهمد و جار و جنجالی. نمیدانم چه شد و چرا تصمیم می‌گیرد افکارش را روز کاغذ بیاورد. در واقع سعی میکند به نوعی خود را روانکاوی کند که عجیب است. عجیب‌تر نتیجه این روانکاوی است که گویی تمایلش به تعدد زوجات به این جا کشانده‌اش و عقیم بودن فقط بهانه‌ای برایش بوده. کشمکش درونی‌ای که جلال در فصل پنج آورده در عین حال که شاهکار، وحشتناک است. 
اینها همه به کنار، در عین ناباوری کتاب با مرگ تمام میشود! اصلا نسبتش را نمی‌فهمم. فکان الدنیا لم تکن و کأن الاخرة لم تزل؟!
آدم عجیبی است جلال.

دکتر طبیب‌زاده در جلسه‌ای این کتاب را با منظر روانکاوی فرویدی بررسی کرده. هر چند جای خدشه دارد ولی چیز جالبی درآمده. در کانالم اگر سرچ کنید «سنگی بر گوری» میآورد.
        

          این کتاب گوشه‌ای از زندگی جلال آل احمد است. زندگی مردی که بی‌فرزند مانده و هر‌چه خود را به این در و آن در می‌زند نتیجه‌ای نمی‌گیرد. از دوا درمان‌های سنتی یا به قول جلال خانگی، مانند خوردن نطفه تخم‌مرغ خام به مدت چهل روز، جگر خام و چله بری و ... بگیر تا آزمایش و رفتن پیش این طبیب و آن طبیب در شهرها و حتی کشورهای دیگر.
این طور به نظر می‌رسد که جلال آل احمد در این کتاب گلایه‌های خود را آورده است. گلایه از اینکه چرا از بین این همه مردم او دچار مشکل شده است و نمی‌تواند بچه‌دار شود:
«پدرم سه برادر داشت و دو خواهر و مادرم در همین حدود. و آنوقت خود ما خواهر و برادرها. مادرم سیزده شکم زاییده که هشت‌تاشان مانده‌اند که ما باشیم. از این هشت تا یکی‌شان را سرطان بلعید – خواهرم را – که او هم بچه نداشت و یکی دیگر را سکته برد – برادر بزرگم را – که گرچه از زن اولش یک بچه داشت دوتا زن دیگر هم گرفت و طلاق داد ولی به هر صورت وقتی مرد همان یک بچه را داشت. اما دیگران هر‌کدام با بچه‌ها و نوه‌ها. مادرم فقط ندیده‌اش را ندیده. و آنوقت عموزاده‌ها و خاله‌زاده ها و نوه‌ها و نتیجه‌ها و زاد و رود ... یک ایل به تمام معنی. و در چنین جنگل مولایی ... سرنوشت آمده فقط یخه مرا گرفته...»
در جایی شکایت از این دارد که مردم چه‌ها که نمی‌گویند درباره‌شان وقتی که هربار با بچه‌ها رفتاری دارند. و گلایه‌های دیگر.
زبان کتاب عامیانه و خودمانی است. گویی که جلال، خود روبرو نشسته است و سخن می‌گوید، و انواع و اقسام کلمات و جمله‌ها را بیان می‌کند؛ نه اینکه کسی دارد کتاب می‌خواند.
در کل از سبک نوشتاری کتاب و صادق بودن نویسنده در بیان وقایع و افکار ذهنی‌اش خوشم آمد. این صداقت در اولین خط کتاب کاملاً مشهود است:
«ما بچه نداریم. من و سیمین. بسیار خوب. این یک واقعیت. اما آیا کار به همین جا ختم می‌شود؟»

امین پازوکی 1392/10/02
        

          نمیدونم چرا این کتاب جزو کتابای ناتمام مونده بود، با اینکه چند سال پیش کامل خوندمش
جسارت قلم جلال عالیه
و البته درباره چاپ این کتاب اینطور شنیدم که بعد فوت جلال، برادرش این نوشته‌های جلال رو منتشر کرده و سیمین (زن جلال) با انتشارشون مخالف بوده و دعوا و این مسائل پیش اومده!
 چون کتاب یکجورایی خاله زنک بازی تو زندگی جلال و سیمین هست، گفتم این خبر زرد رو هم اینجا بنویسم، دیگه تکمیل بشه :))
        

          بدون تعارف

یادداشتی بر کتاب « سنگی بر گوری» اثر جلال آل احمد 

کتاب سنگی بر گوری که می توانیم آن را بهترین جستار فارسی بدانیم روایتی است از تلاش جلال آل احمد برای رسیدن به آرزوی پدری.از همان ابتدا می رود سراغ موضوع اصلی، بی تعارف و بدون حاشیه:
ما بچه نداریم. من و سیمین.
و ماجرا شروع می شود. می بینیم چطور چنین موضوعی که شاید در زمانه ی خودش بیشتر از امروز محل بحث بوده تمام زندگی دو نفره ی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد، البته به روایت تک نفره ی جلال. یک مونولوگ دور و درازِ دوستانه از افکار و خود خوری ها و جنگیدن های درون ذهن. انگار داری برای رفیقی از غم و غصه هایت حرف می زنی. می گویی من چه تلاش ها کرده ام و چه رنج ها برده ام اما بی نتیجه. از دعا و نذر و نیاز تا خرافات و تا علم پزشکی همه ی راه ها را رفته ام و دست خالی برگشته ام. 
حالا جلال فرهیخته از این مسیر می زند به دل تاریخ و سیاست و اجتماع. و خب مگر می شود انسان باشی و در جامعه زندگی کنی و بچه دار هم نشوی و آدمها باشند و بیایند و بروند و بگویند و این مهم هیچ اثری روی زندگی ات نداشته باشد. جلال هم مثل هر آدم معمولی دیگری دوست دارد پدر شود و برایش از هیچ کاری فروگذار نمی کند. 
نگاه تازه ی جلال به موضوع و نثر خلاق و روان اش پرده ها را کنار می زند تا بخشی شاید کوچک اما مهم، اگرچه در کتاب به غایت مهم است، از زندگی خصوصی جلال را ببینیم. جلال کتاب چندان با ادب نیست، از مذهب و روشن فکری هر دو را دارد و گاهی به تناقض می رسد، پر است از خشم و استیصال و از همین رو گاهی چیزهایی می گوید و حرف هایی می زند که مخاطب را میخکوب می کند. جلال آدمی است جسور، بی نهایت جسور. چون خودش را نمایان می کند. خود حقیقی اش را. چیزی که واقعا بوده. میگوید این منم. جلال حقیقی. نه جلالِ مدیر مدرسه، نه جلالِ غربزدگی. یک آدم معمولی با آرزوها و رویاهایی که هر آدمی می تواند داشته باشد، با همان فقدان ها و نرسیدن ها.
سنگی بر گوری نشان می دهد که جلال هم آدمی است مثل هزاران آدم دیگر.
و این همان چیزی است که جستار می خواهد بگوید. 
جستار که به زعم من نوشته ای است کاملا روانکاوانه می گردد و خودت را از درون خودت می کشد بیرون. یادت می دهد چطور از نو به خودت و مسئله ات نگاه کنی. نشانت می دهد چه کسی هستی. بدون سانسور و بی رودربایستی. جستار کارش این است که به تو بگوید نویسنده ها هم آدم هایی هستند شبیه به تو. با همان نقص ها، با همان اشتباهات، با همان تناقض ها. می گوید که تو تنها نیستی. اینجاست که می گویم نوشتن جستار کار آدم های جسور است. آدم هایی که توجهی به نقدها و قضاوت ها ندارند.  آدم هایی که انگار از بازی کردن نقش های تکراری و بی نقص خسته شده اند. میخواهند خودشان باشند و از تو هم می خواهند اگر می توانی این آدم تازه اما واقعی را بپذیری‌.
جستار آدم ها را با اشتباهات و خطاهاشان با تصمیمات درست و غلط شان، با هر چیزی که هستند می نشاند روبه رویت و می گوید : 
می توانی این آدم ها را دوست بداری.
        

          قاعدتا آن موقع هنوز تعبیر essay و جستار به‌معنایی که ما امروز می‌فهمیدیم وجود نداشته؛ ولی این کتاب، جستارهایی ست درباره‌ی بچه‌دار نشدن جلال و سیمین و موضوعاتی پیرامون آن.
متاسفانه همه‌ی کتاب‌های جلال حرف‌های خاک‌برسری داره و اگر اهل مطالعه با خانواده (مثلا مادر) هستید، این نکته رو لحاظ کنید! 
        

          ماجرای اقای جلال و همسرشون که بچه دار نمیشدن. 

آخر باید یک چیزی-نه-یک کسی باشد که ما دوتایی خودمان را فدایش کنیم. همه ی چیزها را آزمودیم و همه ایده آل ها را. 
اما کدام ایده آل است که ارزش یک تن آدمی را داشته باشد تا بتوانی خودت را فدایش کنی، به پایش پیر کنی. 
        

          نویسنده‌ها حتی مشکلات بزرگشونم جالب روایت می‌کنن.
این کتاب ماجرای بچه‌دار نشدن جلال آل احمد و سیمین دانشوره که از زبان جلال و با شرح تلاش‌ها برای درمان و حس و حالی که در اون دوران تجربه کردن می‌گذره.
نویسنده هیچ اعصاب نداشت😅 یعنی صمیمیت قلم باعث شده بود لحن نویسنده کاملاً منتقل بشه و انگار خودش نشسته با اعصاب داغون داره برای شما تعریف می‌کنه.
 تو این کتاب با خود واقعیِ جلال آل احمد روبه‌رو هستید، با تمام عقاید و تفکراتش. فارغ از این که پسندیده باشه یا ناپسند و یا مورد تایید باشه یا نه.
البته با اینکه گاه‌گاهی از دایره‌ی ادب خارج می‌شد، ولی مفهوم و محتوای قابل تاملی داشت و برای من جالب بود.
        

          همه میگن جسارت، من میگم «ستون بودن‌». جلال ستون ادبیات معاصره، وألا نه وسط هجمه جریان روشنفکری می‌رفت حج و «خسی در میقات» می‌شد، و نه، از ترس جریان اسلامگرا جرأت سفر به سرزمین‌های اشغالی رو به خودش می‌داد و به تبع اون، خبری از «سفر به ولایت عزرائیل»  هم نمی‌شد. اوج ستون بودن جلال، توی نوشتن سنگی برگوریه. جلال، جرأت و جسارت این همه اعتراف سهمناک، این جرأت و جسارت کنکاش درونیات تلخ و تاریک‌ترین واقعیت‌های زندگیش و پنجه در پنجه «خود» افکندن و کلنجار رفتن با نوشتن همه این‌ها رو داشت...و وقتی نوشته شد، انتشارش که دیگه دیر و زود داره، ولی دوشواری، نه! :)
        

          کتاب «سنگی بر گوری» در واقع نوعی خودزندگی‌نامۀ جلال آل احمد است که نویسنده در آن با جسارت و صراحت بی‌مانند و گاه زننده‌ای به بیان مسائل شخصی و خصوصی‌اش پرداخته و چند اتفاق مهم در زندگی‌‌ خود را در قالب شش فصل به نگارش درآورده‌است.

کتاب با ماجرای ازدواج جلال آل احمد و سیمین دانشور آغاز می‌شود و با تلاش آن‌ها برای بچه‌دار شدن ادامه می‌یابد. آن‌ دو راه‌های گوناگونی از جمله درمان‌های تخصصی، تجویزهای سنتی، دعا، زیارت و ... را امتحان می‌کنند و بعدها فرزندخواندگی فرزندان هما، خواهر سیمین، را که خودسوزی کرده هم دورادور برعهده می‌گیرند و حتی جلال به پیشنهاد پزشکی در اروپا، دور از چشم سیمین، به زنی دیگر روی می‌آورد اما تمامی این تلاش‌ها برای رسیدن به مقصود بی‌نتیجه می‌ماند.

نویسنده در ابتدا فرزند را چون سنگی بر گور پدر خویش می‌داند که می‌تواند نام او را زنده نگه دارد، اما در انتهای کتاب، بر مزار درگذشتگان خویش، عقیم بودن خود را پایان باروری جریانی سنتی می‌داند که پدرش نمایندۀ آن است و از این‌که آخرین سنگ بر گور درگذشتگان خویش است خرسندی خویش را ابراز و بیان می‌کند که نه فرزند من، بلکه این صفحاتی را که می‌نگارم همچون سنگی بر گوری خواهد بود که آرامگاه هیچ جسدی نیست.

نویسنده کتاب را در ابتدای دهۀ ۴۰ نوشت، اما آن را به احترام همسرش چاپ نکرد تا این‌که در سال ۱۳۶۰، حدود دوازده سال بعد از مرگ نویسنده، برادر او شمس آل احمد آن را در انتشارات رواق که خود مالک آن بود به چاپ رساند که این کار نارضایتی سیمین را در پی داشت.

📚#سنگی_بر_گوری
✒️#جلال_آل_احمد
        

          این کتابو حدودا ۳ ماه پیش خوندم
به شدت عجیب به شدددتتت عجیب
کتاب زندگینانه خودنوشت جلاله که بعد از مرگش چاپ شده و کتاب، از بخش بچه دار نشدن جلال و سیمین شروع میشه با جزییااااااتتتتت و البته استفاده اصلی از الفاظ و بی سانسور و...
از طرفی کتاب تو جملات کوتاه کوتاه نوشته شده که انگاری داری میشنوی یا بصورت هذیان طوره
برای کسی که میخواد جلال بشناسه و شروع کنه کتاب مناسبیه
        

          «سنگی بر گوری» را با دو پیش‌فرض دست گرفتم؛ اول اینکه قلم جلال است و جلال آخرش چسبیده به برند «غرب‌زدگی»اش و مایه ناصوابی که داده دست جماعتی که مملکت را از نا بیندازند، و دومی‌اش، این پیش‌فرض از ناکجاآمده که ماجرا داستان است و حتی آمدن اسم «سیمین» در همان ابتدای فصل اول هم، صرفا تشابه اسمی‌ست و این سیمین و این من که همه‌جای کتاب ذکرشان می‌رود، ربطی به واقعیت زندگی جلال و سیمین ندارد. بی‌سوادی‌ام درباره جلال هم پرده‌ای انداخت روی اشارات بی‌شمار جلال به زندگی شخصی‌اش که نشان از ناداستان بودن روایت داشت و خودزندگی‌نامه بودن کتاب.

شروع «سنگی بر گوری» خلاصه، موجز و درخشان است: «ما بچه نداریم». شبیه «امروز مادرم مرد» اول بیگانه آلبرکامو، از این نظر که اتفاقی بزرگ را بدون مقدمه و دورچین، لخت و عور و خلاصه، روی کاغذ می‌اندازد، یا شبیه عنوان «مرگ ایوان ایلیچ» که کل ماجرا را همان اول کار لو می‌دهد که شیفتگان و مجانین تعلیق و هیجان، راه‌شان را بگیرند و بروند پی کارشان.

جلال در «سنگی بر گوری» صادق است و بی‌تعارف. روایتش از ناباروری و به این در و آن در زدنش، در اوج صراحت است و خود بودن. حتی وقتی به کنایه و تشبیه و استعاره هم متوسل می‌شود، از سر خجالت و سانسور نیست، که این کنایه و تشبیه و استعاره قرار است حق مطلب را بیش از اصل مطلب ادا کند و خواننده را دقیقا بنشاند آنجا که جلال سر نبشش دکان دونبش زده و سال‌هاست سکنی دارد. روایت جلال صاف و ساده و بی‌غل‌وغش و همراه‌کننده است؛ از دواها و درمان‌های سنتی که تشت رسوایی جلال و سیمین را در حیاط بزرگ خاله‌زنک‌بازی‌های از سر بیکاری یک محله و فامیل به زمین انداخته، وردها و دعاهای توصیه فامیل که عقل و منطق خشک جلال پس‌شان می‌زند و ان‌قلت روی جزئیات و کم‌وکیف‌شان می‌آورد، دکتر زنان و زایمان هیزی که برای همه مراجعانش یک‌جور نسخه و عمل می‌پیچد تا دستش برسد به آنجاها که میلش می‌کشد، آزمایش‌هایی که خود جلال تن بهشان می‌دهد و مجبور می‌شود برایشان از پشتش مایه بگذارد و بعد همین مایه مایع‌شده را زیر میکروسکوپ به تماشا بنشیند و بفهمد که بی‌مایه است و بی‌مایه هم که فطیر، و حتی سربه‌هوایی و شل‌شلواری‌اش در فرنگ و ددر رفتنش در خیابان‌های خارجه و دختر بلندن کردن‌هایش در ممالکه راقیه، به امید آنکه فرزندی در این شلوار چندتا شدن‌ها به یادگار بماند. جلال همه این بالا و پایین‌ها را چنان دل‌نشین و دقیق و باورکردنی و رک و صریح وصف می‌کند که هنوز در عجبم چطور چنین صداقت و نزدیکی‌ای را ابتدا داستان فرض کرده‌ام و دوزاری ناداستان بودنش این‌قدر دیر برای من افتاد.

جلال لابه‌لای وصفش از بالا و پایین‌هایش و دربه‌دری‌هایش (به تعبیر دقیق کلمه از این در به آن در شدن‌هایش) برای بچه‌دار شدن و نسل و امتدادی دست‌وپا کردن، بین افکارش هم پرسه می‌زند که اصلا چرا این قضیه برایش مسئله شده و زندگی‌اش را وابسته خود کرده؛ شاید چون وضع طبیعی زندگی آدم، به هر سمت‌وسو و جا و ناکجایی برانی‌اش، ته‌اش به ازدواج و بچه می‌رسد، شاید چون همان شیوه‌کن و گریه‌کن تشییع و ختم را می‌خواهد و سنگی که بر گوری بنشیند و یادی که باقی بماند، شاید چون بی‌حاصلی و عبث بودن این همه تک‌وتو، کمی رنگ ببازد و آدم دل‌خوش کند به همین بچه‌ای که کل وجودش را می‌تواند بریزد داخل آن (حالا شاید بعدش پس بزند و راه خودش را پیش بگیرد). اما این پرسه‌زنی‌های جلال در مسئله بچه‌داری و بی‌بچگی، به قوت آن وصف‌ها و تعبیرها و روایت ماجراهایش نیست، شاید به فراخور زمانه‌اش و فرقش با زمانه الآن. سر این پرسه‌زنی‌ها یاد اپیزود «بدون بچه»ی پادکست «رادیو مرز» افتادم که مسئله بچه‌داری و بی‌بچگی را تناسب بیشتری می‌داد با اوضاع و احوال زمانه ما.
        

          همیشه مشتاق خواندن نوشته‌هایش هستم. سنگی بر گوری لذت دیگری داشت
        

          نمی‌دانم خواندن کتاب کار درستی بود یا نه اما نظرم را نسبت به جلال عوض کرد. خودافشایی در حد اعلا بود و حیرت انگیز