عبدالحسین میرزا فرمانفرما (1236 - 1318 ش)، نوه عباس میرزا، ـ ولیعهد فتحعلی شاه ـ از چهره های برجسته سیاسی دوران قاجار و اوایل پهلوی بود. در دوران سلطنت پنج پادشاه (ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه، احمد شاه و رضا شاه) مصدر مشاغل و مسئولیت های مهم و حساس بود. در مجموعه حاضر، اقدامات و کارنامه سیاسی و اجتماعی وی در بستر شرایط سیاسی و اجتماعی آن روزگار، بررسی و ارزیابی می شود. در نخستین جلد از این مجموعه ـ کتاب حاضر ـ تکاپوهای سیاسی و اجتماعی فرمانفرما در زمان سه پادشاه نخستین دوران حیاتش بررسی شده است. در بخش اول، پس از اشاره ای به شرایط و اوضاع زمانه ناصرالدین شاه، از سالیان کودکی و نوجوانی فرمانفرما، والدین او، ماموریت آذربایجان، نخستین حکومت کرمان و بلوچستان (1309 - 1311 هـ ق/ 1892 ـ 1892 م.) و دومین حکومت فرمانفرما بر همان مناطق (1313 - 1314 هـ ق/ 1895 - 1896 م.) سخن می شود. بخش دوم دربرگیرنده مسئولیت ها و اقدامات سیاسی ـ اجتماعی فرمانفرما در دوران مظفرالدین شاه است که عبارت اند از: حکومت تهران، وزارت جنگ؛ نخستین حکومت فارس (1315 - 1316 هـ ق/ 1898 - 1899 م.)؛ تبعید به عراق (1316 - 1320 هـ ق/ 1899 - 1902 م.)؛ نخستین حکومت کرمانشاه (1320 - 1323 هـ ق/ 1902 - 1905 م.)؛ سومین حکومت کرمان و بلوچستان (25 - 1324 هـ ق/ 7 - 1906 م.) بخش سوم شامل فعالیت های سیاسی و اجتماعی فرمانفرما در دوران محمدعلی شاه و مشتمل بر این موارد است: وزارت عدلیه (1325 هـ ق/ 1907 م.)؛ حکومت آذربایجان (6 - 1325 هـ ق/ 8 - 1907 م.) که حوادثی چون شورش رعایا، مسئله نان و خبازخانه، انتخابات انجمن تبریز، شورش ماکو، عواقب قتل اتابک، مقابله با تعدی عثمانی به خاک کشور را شامل می شود؛ دوران استبداد صغیر (1326 هـ ق/ 9 - 1908 م.). در پایان کتاب پس از نمایه اسامی، متن  "کتابچه قانون اساسی و متمم آن" که فرمانفرما در تبریز، در نخستین سال های انقلاب مشروطه به چاپ رسانده، ضمیمه شده است.