تجار نقش مهمی در جنبش مشروطه خواهی ایران داشتند و شماری از آنان طی سال های 1906-1911 میلادی از حمایت خود نسبت به هواداران و مجاهدان جنبش مشروطه فروگذاری نکردند. برخی از بازرگانان به نهضت مشروطه خواهی کمک های مالی نمودند، مانند حمایت از روزنامه های مشروطه خواه، تامین پول برای خرید اسلحه، یا حمایت از بست نشینی در سفارت انگلیس در تابستان 1906 م. برخی از این تجار خاطرات خود را به رشته ی تحریر درآورده اند که از آن میان می توان به خاطرات یک بازرگان تبریزی به نام حاج محمدتقی جورابچی در دوره ی انقلاب مشروطه اشاره کرد. خاطرات جورابچی در اصل برای دست به دست شدن میان حلقه ی خصوصی خانواده یا محض اطلاع بستگان نسبی خاندان نوشته شده بود. زمان نگارش این خاطرات از 1325 تا 1330 ق است؛ یعنی هم زمان با تنش و قیام علیه سلطنت مطلقه و درگیری با دخالت های امپریالیستی روسیه و بریتانیا در ایران. این خاطرات نه تنها از نقطه نظر روابط خانوادگی، وضعیت اجتماعی و سیاسی شمال ایران در دوره ی انقلاب مشروطه و حضور قوای روس در ولایت آذربایجان در شمال غرب آگاهی بخش است، بلکه اطلاعات مفیدی درباره ی بازرگانی و تجارت فرامنطقه ای در این دوره به دست می دهد. این خاطرات مشاهدات ارزشمندی نیز در زمینه ی زندگی شخصی و اجتماعی در تبریز، رشت و به طور کلی در شمال آذربایجان و گیلان ارائه می کند، یعنی در منطقه ی عمده ی فعالیت های انقلابی در آن زمان. خاطرات جورابچی حاوی اطلاعاتی درباره ی بندر انزلی در شمال ایران، باکو و سایر مناطق قفقاز در روسیه، هم چنین مسافرت آبی در دریای خزر است و درباره ی عشق آباد، قوچان و مشهد اطلاعاتی به دست می دهد که نویسنده خود، همه ی این مناطق را طی این دوره دیده و یا در آن ها سکونت داشته است. این خاطرات شامل مشاهداتی است که نویسنده از استانبول و از مسیر قلمرو عثمانی، پورت سعید در مصر، مناسک حج در مکه، زیارت عتبات در بین النهریین عثمانی (نجف ، کربلا و کاظمین) در دوره ی انقلاب مشروطه داشته است.