پیوند میان توده های گسترده مردم با طبقات زورمند و فرمانروایان در سراسر گیتی، از خاور گرفته تا باختر، جز در چهارچوب پیوند میان ستم گر و ستم دیده، استثمارگر و رنجبر، نمی تواند درخور بررسی باشد. بار بار و جای جای، از سوی برخی اندیشه گران، فیلسوفان و حتی فرمانروایان سخن از گونه هایی از آزادی به میان آمده است، ولی نه تنها مفهوم آن آزادی ها، حوزه بسیار محدودی را دربر می گرفتند که حتی همان آزادی های محدود در بسیاری از موارد، تحت شرایطی ویژه و بر بنیاد سیاست ها و خواسته های زودگذر و مقطعی مورد توجه بوده است.