منورالفکران کنش گران این دوران با جهد و تلاش بی بدیل خود توانستند شرایط فکری و فرهنگی بحران و انقلابی که به واسطه حوادث و جنگ های ایران و روس و نیز افق گشایی مسافران فرنگ که در ذهن ایرانی صورت یافته بود را در مسیر دورانی خود قرار دهند و به پیش برند. آنچه دوره دوم تاریخ فکر و اندیشه جدید ایرانی را نزدیک و در دنباله عصر روشنگری اروپای قرن هجدهم می کند، تکیه به آثار و کنش نویسندگان و فعالیتی است که در این برهه پا به عرصه نهادند. در اثر پیش رو تاریخ اندیشه جدید ایرانی مورد بررسی قرار گرفته است.