کتاب حاضر خلاصه ای است از مجموعه ی چهارجلدی با عنوان "پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران" که با هدف آشنایی دانش آموزان دبیرستان ها و پژوهشگران این حوزه با تاریخ و تمدن اسلامی تدوین شده است. مطالب مندرج در کتاب بدین قرار است: زمینه های شکل گیری تمدن اسلامی، شکوفایی علوم در تمدن اسلامی، سازمان های اداری و اجتماعی در تمدن اسلامی، تاثیر تمدن اسلامی در تمدن غربی، علل رکود تمدن اسلامی از سده ی پنجم تا نهم هجری، خیزش؛ اقتدار مجدد جهان اسلام، علل متاخر رکود فرهنگ و تمدن اسلامی از سده ی دهم هجری، و بیداری اسلامی.