عظمت تمدن اسلامی به این است که قبل از هرچیزی یک تمدن شهری و ارتباطی است و شهرنشینی نتیجه ی تمدن است. شهر برای بانیان و ساکنان آن، به منزله ی انعکاس ارزش های اسلامی است. شهر صرفا به عنوان معماری مطرح نیست، بلکه با کسانی که در آن زندگی می کنند مطرح می شود و کلمه ی شهر، جامعه ای را به یاد می آورد که باید منسجم، گرم و متحد باشد. فرم شهر مشخصات خاص خود را دارد؛ شهری که اردوگاه نظامی است، شهری که به روی شهر دیگری بنا شده است و در آن خیابان های شهر قدیم کاملا از بین نرفته است و سرانجام شهری که تصویر جهان است. این ها همه تیپ شهرهایی هستند که در فضای اسلامی جمع شده اند. در حقیقت هر شهری محوری است از محل تجمع ارزش هایی که تمدنی را می سازند و در نتیجه تصویر جهان را به وجود می آورند. از گذشته تا به حال درباره ی مفهوم شهر و شهرنشینی، ویژگی شهر، و ماهیت و چیستی شهر در قلمروی فرهنگ اسلامی، نظریه ها و دیدگاه های مختلفی مطرح گردیده است. در این کتاب دیدگاه ها و نظریه های صاحب نظران مسلمان و غیرمسلمان شرقی و غربی درباره ی شهرهای قلمروی فرهنگ اسلامی در دو بخش بررسی گردیده است. در بخش اول نظریات مهم درباره ی ماهیت و چیستی شهر اسلامی از گذشته تا به حال مطرح شده و در بخش دوم نظریه های مربوط به ویژگی  شهرهای قلمروی اسلامی از جمله تاثیر وقف، ویژگی معابر و حیاط و... تحلیل گردیده است.