آثار اصیل هنری، اغلب غافل گیرکننده و پیش بینی ناپذیر و فراهم کنندة زمینه برای تجربیاتی تازه اند؛ عادت زدایی می کنند و از الگوهای مرسوم فراتر می روند. در سمفونی های بتهوون مواردی قابل توجه از این ویژگی بنیادین هنر را می توان یافت. این ویژگی که در آثار آهنگ سازانی چون «گوستاو ماهلر» و بعدها مدرنیست های نیمه اول قرن بیستم به شکل تمایلی سبک شناختی درآمد، اهمیت مخاطب را در مقام موجودی اندیشمند قوت بخشید. هنر به این ترتیب از وضع مستقر و عادت زدة موجود فراتر می رود. شی ای چون صندلی که هر روز بی تفاوت از کنارش می گذریم و اغلب توجهی را در ما برنمی انگیزد به سود هنر به محرکی نیرومند بدل می شود. بر این اساس هنر دعوتی است به تماشا و تامل در جهان. کتاب حاضر حاوی مقالاتی است از نگارنده که آنها را در باب «هنر» طی سال های 86-1380 و به شیوة قطعه نویسی نگاشته است. به تصریح وی: «بر این گمان که عنوان هنر و مکانیسم پنهان در مقاله های کتاب، حضوری شماتیک دارد و به این دلیل آن را برای کل مجموعه انتخاب کردم. از طرف دیگر معتقدم که یکی از مهم ترین دلایل اهمیت و ارجمندی هنر به سبب حضور مکانیسمی است که در ژرفای آن پنهان شده است و کار کردی معرفتی دارد و می تواند فهم آدمی از جهانش را دگرگون کند. حاصل کار من در این مقام ها نیز در غالب موارد در راستای اشاره به چنین موردی است».