شطرنج یا بازی شطرنج در طول تاریخ با عرفان و تصوّف هم پیوندهای ناگسستنی داشته است و هم سرنوشتی مشابه این دو از نظر زادبوم ،از نظر ظرفیت های فکری و فلسفی ، از نظر سمبولیسم ،از نظر موضوع و از نظر رویکرد اهل شریعت به آنها با یکدیگر پیوندهای عمیقی دارند. با این حال این موضوعی است که سخت مورد غفلت قرار گرفته است و در پیشینه پژوهش های مربوط به این بازی اثری مستقل یافت نمی شود. امروزه کتاب ها و مقالات بی شماری درباره شطرنج به زبان های مختلف در دسترس است که ابعاد مختلف این بازی را از منظرهای متفاوت واکاوی کرده اند اما جای آثاری که به پیوندهای فرهنگی این بازی با پدیده عرفان و تصوّف پرداخته باشد خالی است. نگارنده این سطور به دور از هرگونه ادعایی مبنی بر بررسی شایسته و بایسته این موضوع بر آن است تا با این نوشتار باب نقد، پژوهش و تحلیل را به روی این موضوع باز کند تا پس از این شاهد آثاری در خور ایــن موضوع باشیم.