بخش نخست کتاب به مباحث پایه ای شامل کلیات، اهمیت موضوع، فرضیات و اهداف تحقیق، تعاریف و مفاهیم، ساختار نظام آموزش عالی، سیر و تحول آموزش عالی در ایران، اطلاعات پایه ای از وضعیت آموزش عالی در برخی کشورها، برخی مطالعات انجام شده، و بررسی زمینه های فرهنگی و اجتماعی مقبولیت آموزش عالی در ایران اختصاص یافته است. در بخش دوم، وضعیت کنونی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی به تفکیک شیوه و سازمان های متعدد مدیریت و نظارت بر آن ها بررسی و تجزیه و تحلیل شده است. در این بخش کوشش شده پراکندگی مراکز آموزش در سطح استان های کشور و تفاوت های ناحیه ای بر روی نقشه های موضوعی نشان داده شود. در بخش سوم وضعیت توزیع دانشگاه ها تجزیه و تحلیل شده و راه کارهایی برای توزیع بهینه ی دانشگاه ها، بر اساس ضوابط و شاخص های انتخابی معرفی شده است. نقشه های ضمیمه ی کتاب نیز نشانگر وضعیت موجود و الگوی فضایی مراکز آموزش عالی در حال حاضر است.