محاکمه اللغتین یکی از نمونه های ارزشمند خودآگاهی قومی و زبانی در میان ترکان به شمار می آید که  امیرعلی شیرنوایی، در این عرصه شهرت و اعتبار فراوان دارد. آنچه در این اثر بیش از هرچیز شایستة توجه است، محرک و انگیزة اصلی امیرعلی شیرنوایی در نگارش رساله است. عشق وی به زبان مادری اش (ترکی جغتایی) و آرزوی ارتقای آن و حتی اثبات برتری آن بر زبان های موجود (جز زبان دینی عربی) از راه نگارش آثار گوناگون به این زبان و یا ترجمه از زبان های دیگر به ترکی بروز کرد. کتاب حاضر، یکی از  آثار امیرعلی شیرنوایی دربارة دستورزبان تطبیقی فارسی و ترکی جغتایی است.