بررسی قوانین حاکم بر تاریخ و حرکت آن و سنن تاریخی است. در این نوشتار برخی از مهمترین نظریات در مورد فلسفه تاریخ و تحلیل پدیده های تاریخی مطرح شده و رابطه نظام مند بین حوادث تاریخی، مورد بحث و بررسی فلسفی قرار گرفته است. نویسنده نخست به عامل حرکت در تاریخ و عوامل انسانی و غیر انسانی حرکت در آن اشاره نموده و قانون مندی تاریخ، وقوع پیشرفت در آن، الگوی حرکت در آن، آینده آن، نقش اختیار انسان در حرکت آن و پایان تاریخ را بیان کرده است. آن گاه به بیان دیدگاه برخی از فلاسفه مانند: هگل، هراکلیت، کانت، کارلایل، مارکس، نیچه، اشپنگلر،  یاسپرس، توین بی، فوکویاما و برخی دیگر از متفکران معاصر مسلمان در مورد تاریخ و حرکت و سرانجام آن پرداخته و تحولات صورت گرفته در این عرصه را از منظر آنان بیان کرده است.