نوشتار حاضر، در پاسخ به این پرسش که چه عواملی در رشد و موفقیت اهل علم مؤثر و چه علل و عواملی موجب ناکامی و سقوط آن ها می شوند؟ با بررسی زندگی و رفتار تعدادی از اهل علم، به هفده علّت و عامل رشد و موفقیت و پانزده علت و عامل سقوط و انحطاط اهل علم اشاره می کند.