در عصر امامت امام باقر (ع) و امام صادق (ع) بنا به دلایلی نظیر شیوع ترجمۀ فلسفه یونان، گسترش مجادلات کلامی، سربرآوردن مشایخ متصوفه و... اسلام در معرض تحریف قرار گرفت. در چنین بحبوحه و وضعیتی، امام معصوم چه باید بکند؟ و چگونه باید در پاسداشت تعالیم قرآن و حماسۀ عاشورا هم در سطح نظری  و هم در سطح عملی اقدام کند که اسلام تیره و تار نشود؟ زندگانی حضرت باقرالعلوم (ع) از جنبه های مختلفی چون زندگی علمی، سیاسی، عبادی، اجتماعی و خانوادگی قابل بررسی است. آن چه که قابل توجه است این مساله است که نباید امام باقر (ع) را تنها به چهرۀ مدرس زبردستی که فقط به تدریس اشتغال داشته خلاصه کرد؛ بلکه باید امام را انسان کاملی بدانیم که به دلیل شرایط خاص اجتماعی و سیاسی، نهضت فکری، علمی و فرهنگی خاصی را پایه گذاری نمود. نگارنده در کتاب حاضر تلاش کرده به فرازهایی از زندگی این معصوم به شیوۀ پرسش و پاسخ بپردازد.