در کتاب حاضر، حوادث تاریخ صدر اسلام تحلیل و بررسی شده است. مباحث این اثر در دوازده فصل سامان یافته است. ابتدا معنای تاریخ، فتوحات، تاریخ نگاری، تاریخ تحلیلی، اصل تحول و تغییر در تاریخ به بحث گذاشته شده است. سپس اصول راهبردی در قلمروی توسعه دین اسلام واکاوی شده است. در ادامه فرایند تشکیل دولت در اندیشه سیاسی اسلام، کارگزاران فتوحات قهری، عوامل سامان بخش فتوحات قهری در مرکز، شمال شرقی و شرق بررسی شده است. در نهایت نیز به رهاورد و پیامدهای اجتماعی این تحولات پرداخته شده است.