در این کتاب عیاران و لوطی ها با محوریتی تاریخی بررسی شده اند. در ابتدا درکی درست از مفاهیم محوری مانند عیار، جوانمرد، لومپن، لوطی، اخلاق عیاری و ... ارائه شده و سپس، پهلوانان و لوطیان معروف پیش از دوران پهلوی بررسی گردیده و به تاریخچه این افراد و وقایعی که در آن دخیل بوده اند، اشاره شده است. در ادامه جوانمردان، لوطیان و لومپن های دوره پهلوی و پس از آن، بررسی و نقش مهم آنان در حوادث مهم این دوره ها شرح داده شده است. «یعقوب لیث صفار»، «پهلوان اسد خراسانی»، «طیب حاج رضایی»، «برادران هفت کچلون» و ... از عیاران معرفی شده در کتاب هستند.