ورود اسلام به ایران، مقارن ضعف و زوال امپراتوری ساسانی بود. دین و دولت به سبب تعامل تخریبی، تضعیف شده و بحران عمیق اجتماعی در حدی بود که آیین زرتشت و موبدان زرتشتی در پیوند با دولت، ناتوان از حل و رفع این بحران بودند. ظلم، سرکوب، جزمیت و قشری گری، فقر و شکاف عمیق طبقاتی، مشروعیت نظام حاکم را از بین برده بود. در چنین شرایطی، حملۀ  اعراب مسلمان به ایران، امپراتوری بزرگ ساسانی را متلاشی کرد و پس از آن، ایران جزء سرزمین های اسلامی شد و ایرانیان به تدریج و به طور داوطلبانه و مسالمت آمیز به اسلام گرویدند. تعامل اسلام و ایران و نیز دین و دولت در دورۀ  اسلامی از منظر تاریخی و جامعه شناختی، فراز و فرودهای زیاد و در دوره های مختلف، آثار متفاوتی به دنبال داشته است. فرضیۀ  اصل کتاب حاضر این است که دین و دولت رسمی حاکم بر ایران در دورۀ  اسلامی در حل و رفع بحران های اجتماعی و مشکلاتی چون فقر و نابرابری و ظلم و بی عدالتی و استثمار ناتوان بوده و در نتیجه نارضایتی و مخالفت توده های مردم را برانگیخته است. نارضایتی و مخالفت مردم نیز در پوشش قرائتی متفاوت از دین که در تضاد و با قرائت رسمی حاکم بود ابراز می شد. نگارنده در این کتاب کوشیده تا به روش تاریخی ـ تحلیلی، روند این تحولات و مسائل اساسی و آثار آن ها را بررسی نماید. عنوان سرفصل های کتاب عبارت  است از: نقش و تاثیر تشیع در جنبش های اجتماعی ـ سیاسی ایران؛ جنبش های شیعیان در ایران از تنباکو تا انقلاب اسلامی؛ رابطۀ  دین و دولت در ایران، یک بررسی تئوریک و تاریخی؛ و وفاق اجتماعی و توسعه در ایران.