یکی از جذاب ترین و در عین - پیچیده ترین داستانهایی که در کتاب خدا بیان شدهبه پادشاهی ملقب به ذوالقرنین اختصاص دارد. قرآن کریم، نسب این پادشاه را بیان نکرده و تنها به ذکر کلیاتی از وقایع حیات او بسنده نموده همین امر سردرگمی مفسرین را دریافتن مصداقی تاریخی برای او به دنبال داشته و ما ارائه نظریات مختلفی در این باب گردیده است. لیکن به نظر می رسد که هیچ یک از فرضیاتی که از سوی ارباب تفسیر و تاریخ ارائه شده، پاسخ گوی تمامی سوالات مرتبط با این شخصیت قرآنی نموده و سبب اقناع کارشناسان امر نشده است. اساسا به همین دلیل است که بحث و تضارب آرایی که از قرون ابتدایی اسلام در رابطه با ذوالقرنین آغاز شد تا زمان ما نیز ادامه یافته است. در این میان گروهی از محققین دایره مباحث خود را محدود به ظاهر آیات قرآن و مستندات تاریخی نموده و از ورود به مباحث روایی و بهره گیری از روایات عامه و خاصه برای گره گشایی از مسئله ذوالقرنین اجتناب نموده اند. از سوی دیگر برخی از صاحب نظران نیز تنها به بیان روایات وارده در رابطه با ذوالقرنین اکتفا نموده و در صدد یافتن ماباراه تاریخ برای او نبوده اند در واقع می توان کتاب ، به رغم تمامی تحقیقاتی که در این حوزه به عمل آمده تحقیق جامعی که مباحث تاریخی و نیز روایات وارده در باب ذوالقرنین را به طور توأم مورد بررسی قرار داده و غوامض و معارضات تاریخی و حدیثی موجود را توجیه و تفسیر نماید انجام نشده است لذا در نوشتار حاضر تلاش شده تا با اتکا بر اسناد تاریخی و حدیثی معتبر و با رعایت اصول مقبول نزد مورخین و محدثین جوانب مختلف مسئله ذوالقرنین مورد بررسی گرفته و تحلیلی راه گشا در این رابطه ارائه گردد. لیکن پیش از شرح و بسط این مباحث ارائه توضیحاتی در خصوص رویکردهای تاریخی و روایی در مسئله ذوالقرنین ضروری مینماید.