ملت‌ها و ناسیونالیسم از جمله مهم‌ترین کتاب‌های اریک هابسبام، تاریخ‌نگار برجسته‌ی بریتانیایی، و یکی از آثار کلاسیک در بررسی ناسیونالیسم است.
او در این کتاب تاریخ پُرفرازوفرود ناسیونالیسم را پی‌ می‌گیرد، از جمله شکل‌گیری مفهوم «ملت» در آثار و تبلیغات «نخبگان» و تبدیل آن به نقشه‌ی راهی برای ترسیم مرزهای میان کشورها و حتی خلق کشورهای جدید، دشواری تناقض در تعریف ملت تا تبدیل ناسیونالیسم به ایدئولوژی توده‌ای و همه‌گیر، و خلاصه طلیعه تا اوج و هر آن‌چه هابسبام آن را چشم‌انداز کم‌رنگ شدن نقش ناسیونالیسم می‌داند.
خواننده در این سیر تاریخی بیش از دویست‌ساله با نمونه‌های پُرشماری رودررو می‌شود؛ مانند جوامع قبیله‌ای در افریقا و اقوام و مردمان کم‌جمعیت در شرق اروپا و جنوب آسیا، جامعه‌ی پساانقلابی سده‌ی نوزدهم در غرب اروپا و جوامع چندزبانی و چندقومی امپراتوری‌ها گسترده و رابطه‌ی «ملت» و «ناسیونالیسم» با زبان، هویت، مطالبات سیاسی و نگاه به دیگری. همه‌ی این‌ها به یاری هابسبام می‌آید تا واکاوی کم‌نظیری پیرامون یکی از مهم‌ترین و فراگیرترین ایدئولوژی‌های دو سده‌ی اخیر ارائه دهد.