"تاریخ ایران باستان" اثری است در سه جلد به قلم "میرزا حسن خان پیرنیا" معروف به "مشیرالدوله" که در زمره ی طولانی ترین و کامل ترین آثار نگارش شده درباره ی ایران باستان می باشد. "حسن پیرنیا" در این کتاب، گستره ی زمانی وسیعی را از حدود دو هزار سال قبل از میلاد مسیح و دوران سومری ها تا خاتمه ی دوران اشکانیان مورد پوشش قرار داده است و افسوس که عمر مهلت نداد تا نگارش این اثر درباره ی ایران پیش از اسلام را با مطالب مربوط به دوره ی ساسانیان تکمیل بنماید. باری این چهره ی شایسته ی ملی که از رجال خوش نام مشروطه به حساب می آمد، اثری را از خود برجای نهاده که منتقدان بسیاری آن را ستوده اند و مطالعه اش را به دوست داران تاریخ این مرز و بوم پیشنهاد کرده اند. "تاریخ ایران باستان" به همت "حسن پیرنیا" تنها یک کتاب تاریخی نیست بلکه یک دایره المعارف برجسته از تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران و دیگر سرزمین های بزرگ و قابل توجه جهان نظیر یونان، هند، روم، مصر و بین النهرین است. به این ترتیب خواننده با مطالعه ای این گنجینه ی تاریخی گرانبها نه تنها با آنچه در زمان حکومت مادها، هخامنشیان، اشکانیان، سلوکیان و دیگر سلسله های بزرگ باستان بر ایران گذشت، آشنا می شود، بلکه مطالب خواندنی و اصالت مندی را از تاریخ و فرهنگ خاورمیانه، یونان و دیگر بلاد بزرگ به دست می دهد. "مشیرالدوله" با دقتی مثال زدنی به جمع آوری مستندات این کتاب پرداخته و "تاریخ ایران باستان" به دور از هرگونه بزرگ نمایی یا زیاده گویی، اظهارات دقیق و قابل اطمینانی را در اختیار خوانندگان قرار می دهد.