موضوع نوشتار مصوّر حاضر، تحلیل و شرح زندگی، شخصیت و اقدامات «داریوش اوّل هخامنشی» است. نویسندة اثر، در سال های 1937 و 1938 در کاوش های باستان شناسی جنوب ایران حضور داشته و نتیجة مطالعات و تحقیقات خود را در این مجموعه گردآوری کرده است. «داریوش اوّل» به عنوان یکی از بزرگترین مظاهر رهبری بشریت همواره مورد توجه تاریخ نگاران بوده است. از نظر نگارنده، «داریوش یکم» نخستین کسی است که با تغییر ارزش های دنیای قدیم جنوب، مردم خود را بر دنیای آن زمان مسلط کرده است. اصل و نسب و دوران جوانی، قدرت، قانون گذاری، سیاست، تجارت، لشکرکشی ها، سال های سازندگی و وصیت نامة داریوش از جمله مباحث اصلی کتاب است. نویسند در ادامه، تمدن ایران در دورة هخامنشی، آثار به جا مانده از هخامنشیان و ایران و اسکندر مقدونی را تحلیل و بررسی کرده است.