"آران" یا "اران" نام باستانی سرزمینی است میان دریای مازندران و کشور ارمنستان که امروزه آن را با نام جمهوری آذربایجان می شناسیم. جمهوری آذربایجان نامی است که پس از سقوط رژیم تزاری در روسیه به این سرزمین اطلاق شد وگرنه در هیچ یک از آثار جغرافی نویسان و تاریخ نگاران و شاعران و سیاحان تا پیش از این زمان چنین نامی ذکر نگردیده است. پس از پایان جنگ جهانی اول (1918 م) زمزمه هایی بر سر پیوستن بخشی از خاک کشور ایران، یعنی آذربایجان، به جمهوری آذربایجان شنیده شد. نویسنده در کتاب حاضر، این گرایش های سیاسی را عامل نگارش اثر خویش می داند و می کوشد تا با جست وجو در منابع دست اول و ذکر پیشینه ی تاریخی منطقه ی اران، جعلی بودن نام جمهوری آذربایجان را ثابت کند. وی معتقد است صحبت کردن به زبان ترکی دلیلی بر ترک بودن مردم آن منطقه نیست بلکه این مساله بیش از آن که بحثی نژادی باشد، بحثی زبانی است، زیرا تنها زبان مردم این سرزمین در طول تاریخ تغییر یافته است. به همین دلیل یک بخش ازکتاب به چگونگی دگرگونی زبان پهلوی مردم آذربایجان به زبان ترکی اختصاص دارد. نویسنده نمونه هایی از زبان پهلوی مورد استفاده ی مردم آذربایجان را می آورد. هم چنین این تهمت توسط نویسنده رد می شود که فارس ها بر هم میهنان آذری خویش ستم کرده اند. نقد دیگر نویسنده بر هزلیاتی است که تحت عنوان لطیفه درباره ی هم میهنان آذری شکل گرفته است. سندی تاریخی از گویش آذری تبریز، متن آذری نقل از رساله ی روحی انارجانی و نقشه ای از جغرافیای ایران و اران مربوط به اوایل سده ی هجدهم، پایان بخش مطالب کتاب به شمار می روند.