در خلال دو سه دهۀ  اخیر نام محققان بزرگی چون "هانری کربن" و "ایزوتسو" به عنوان پیشگامان عرصۀ  عرفان و فلسفۀ  تطبیقی در میان ما فارسی زبانان مطرح شده است. بسیاری از آثار این افراد، برگردانده و مقالات و نوشته های گوناگونی نیز دربارۀ  آنان نگاشته شده است. صرف نظر از موافقت یا مخالفت با نظر و شیوه و نتایج مطالعات این دو تن، آن چه که محرز است در نظر آنان تطبیق در فلسفه و عرفان و کلام چیزی فراتر از نوعی مقابله و مقایسۀ  صرف است و اساسا چنان چه شرایط و آمادگی و قصد اولیۀ  این راه فراهم نشود، تطبیق میان سنت ها معنا نمی یابد. برای نمونه در نظر کربن، فلسفۀ  تطبیقی مسبوق به نگاه پدیدار شناسانه به سنت ها است که از زمرۀ  اوصاف این نگاه، انصراف و گذار از رهیافت تاریخی و تبیین تاریخ انگارانه است. به عبارت دیگر با لحاظ مختصات تاریخی، بومی و جغرافیایی سنت ها به نحوی که محدود و مقید به زمان و مکانی خاص گردیده و به گونه ای ظرفیت تعامل محاوره را از خود سلب کند، شرایط نگاه تطبیقی فراهم نمی گردد و از این رو تطبیق احتمالی تنها در شرایط فراتاریخی میسر می شود. شاید بتوان گفت شرط اعلان مطالعات تطبیقی همین معنا باشد. کتاب حاضر دربرگیرندۀ  مقالات استادان و صاحب نظران گروه تخصصی "فلسفه، کلام، ادیان و عرفان" در "کنگرۀ  ملی علوم انسانی، وضعیت امروز، چشم انداز فردا" است که در اسفند 1380 و در سالن همایش های بین المللی صدا و سیما با موضوع  مطالعۀ  تطبیقی برگزار گردیده است.