داریوش اول هخامنشی پس از مرگ کمبوجیه، پسر کوروش، و سرکوب یک روحانی (مغ) به نام گئومات که خود را بردیا، پسر کوچک تر کوروش، معرفی کرده بود توانست به قدرت برسد و امپراتوری هخامنشی را سر و سامانی دهد. دو سال نخست پادشاهی داریوش با شورش های مختلفی در سراسر امپراتوری همراه بود و وی به همراه سپاهیانش به سرکوب آن ها پرداخت. داریوش پس از بازگرداندن آرامش به امپراتوری، دستور داد تا جریان وقایع را در کتیبه ای به سه زبان فارسی باستان، عیلامی و بابلی و به خط میخی در کوه بهستون (بیستون) نقر کنند. این کتیبه که در نزدیکی کرمانشاه و بر سر راه ارتباطی فلات ایران به بین النهرین قرار دارد همراه با نقش برجسته ای از داریوش و سران شورشی دستگیرشده ای است که در مقابل داریوش به بند کشیده شده اند. داریوش در این کتیبه نام 9 رهبر شورشی را ذکر و به 19 جنگی که در عرض یک سال و نیم انجام داده اشاره می کند. گئومات نیز در نقش برجسته ی بیستون در زیر پای داریوش مشاهده می شود. نگارنده در کتاب حاضر ضمن پرداختن به متن این کتیبه، تاریخچه ی رمزگشایی زبان فارسی باستان این کتیبه، تاریخچه ی رمزگشایی زبان فارسی باستان و خط میخی توسط دانشمندان مختلف را بیان کرده و هم چنین اسامی ماه های باستانی را مطابق با ماه های موجود در تقویم کنونی به صورت فهرست وار آورده است. در پایان نیز تصاویر فراوانی از تک تک افراد نقر شده در نقش برجسته ی بیستون به چاپ رسیده است. کتیبه ی بیستون جزء آثار ثبت شده ی ایران در فهرست جهانی به شمار می رود.