شرح و بررسی مباحث مربوط به علم معانی و بیان و بدیع یا فصاحت و بلاغت در کلام و ادبیات عرب است. در این مجلد مباحث و قواعد مربوط به علم بیان یا بلاغت که همان سخن گفتن بر اساس مقتضای حال مخاطب است، پرداخته شده و ضمن ارایه تعریفی از این علم مسایل مختلف مربوط به آن تبیین شده است. در همین راستا نگارنده به قواعدی مانند سخن گفتن به صورت مجاز، کنایه، استعاره، تشبیه و تمثیل اشاره نموده و ضمن تعریف هر یک از آن ها، معیارهای استفاده از آن ها، ارکان و مبانی مربوط به آن ها و نیز تأثیر بهره گیری از مجاز، کنایه، استعاره، تشبیه و تمثیل را در زیبا شدن معنوی کلام و افزایش بلاغت آن را مورد شرح وبررسی قرار داده است. وی به انواع مجاز، کنایه، استعاره، تشبیه و تمثیل با استفاده از مثال های متعدد از قرآن کریم و اشعار عرب جاهلی اشاره نموده و دیدگاه های برخی از صاحب نظران علم بلاغت همچون: عبدالقاهر جرجانی، سکاکی، کسایی، ابن اثیر، سکونی، زمخشری، ابن حاجب، ابن جنی و ابن هشام و اتفاق نظر و اختلاف نظر آنان را نیز در این زمینه منعکس نموده است. وی به شرایط حسن ظاهری و معنوی کلام با استفاده از قواعد علم بلاغت نیز اشاره نموده و مکاتب مختلف ادبی در این زمینه را نیز معرفی نموده است.