یادداشت رباب درستکار

        کتاب *راه رشد* یکی از آثار ارزشمند و غنی در حوزه تربیت کودک است که با بیانی روان و نگاهی عالمانه به مسائل تربیتی می‌پردازد. در رابطه با این کتاب دو نکته جالب به ذهن بنده می‌رسد که مطرح کردن آن خالی از لطف نیست.


یکی از نکات کلیدی و محوری کتاب، تأکید بر حفظ عزت نفس کودکان است. نویسنده بر این باور است که اساس شکل‌گیری رفتارهای درست در کودک و جلوگیری از رفتارهای نادرست، در عدم تحقیر و استخفاف کودک نهفته است. تربیت بر پایه عزت‌مندی و احترام به شخصیت کودک، به‌عنوان مهم‌ترین عامل تعالی فردی معرفی شده است. این نکته، به‌ویژه شباهت بسیاری با دیدگاه آیت‌الله فلسفی در کتاب *تربیت فرزند* دارد؛ جایی که ایشان همه رذایل اخلاقی انسان را به نوعی با حقارت نفس مرتبط می‌دانند و این موضوع را به‌صورت مبسوط در مباحث مختلف خود شرح می‌دهند.  


نکته دومی که ذهنم را بسیار درگیر کرده بود،این بود که  با مطالعه کتاب‌های مختلف، همواره این پرسش را از خود داشتم که آیا می‌توان روش‌ها و مباحث تربیتی را برای تمام سنین و هر شرایط زمانی و حتی مکانی به‌کار گرفت؟ آیا امکان تدوین دستورالعملی جامع برای مواجهه با همه موقعیت‌های تربیتی وجود دارد؟ به‌عبارت دیگر، آیا می‌توان کتابی نوشت که دقیقاً مشخص کند در مواجهه با هر عمل فرزند، چه عکس‌العملی مناسب است؟  

این دغدغه تا حدی برای من گره‌گشا شد، زمانی که در کتاب *راه رشد* با دیدگاه آیت‌الله حائری مواجه شدم. ایشان به‌روشنی بیان می‌کنند که چنین دستورالعمل‌هایی اساساً غیرممکن است؛ چراکه رفتار مناسب در هر موقعیت، به میزان تقوا و رشد درونی والدین بستگی دارد. به‌عبارت دیگر، والدین به هر اندازه که تقوای بیشتری داشته باشند، بهتر می‌توانند تشخیص دهند که در هر زمان و موقعیتی چه عملی مناسب است. این نکته نه‌تنها پاسخی به پرسش‌های من بود، بلکه دریچه‌ای تازه به تربیت گشود و دیدگاه وسیع‌تری به من بخشید.
  

این رویکرد که تربیت به‌جای تکیه بر قواعد صریح و ثابت، بر رشد معنوی و درونی والدین تأکید دارد، نگاهی نو و عمیق‌تر به موضوع تربیت است که می‌تواند بسیاری از سردرگمی‌ها را برطرف کند.