یادداشت مرتضا لطفی

        مرضِ خودآگاهی 
یادداشت‌های زیرزمینی اثری پیشرو در فلسفه اگزیستانسیاله که روان انسان رو در مواجهه با پوچی و تضادهای درونی بررسی می‌کنه. این رمان نه‌تنها از نظر ادبی بلکه از نظر فلسفی و روان‌شناختی اثری عمیق و تأثیرگذاره. اگه به شخصیت‌های پیچیده و مباحث اگزیستانسیالیسم علاقه‌مندین، این اثر می‌تونه برای شما الهام‌بخش و چالش‌برانگیز باشه.
یادداشت‌های زیرزمینی داستان انسانی گرفتار در چرخه‌ای از آگاهیِ دردناک نسبت به خود، دیگران و جهانه. این آگاهی اونو به سمت انزوا و رنج می‌کشونه.
از رنج کشیدن لذت می‌بره اما منشأ این رنج و درد ناشی از آگاهی بیش از حدِ او به مسائل پیرامون خودشه. اما این رنج رو دوست داره چون به او احساس زنده بودن می‌ده. رنج‌ رو انتخاب می‌کنه چون بهش احساس آزادی دست می‌ده. بین خردگرایی یا جبرگرایی از پیش تعیین شده‌ی جامعه، مرد زیرزمینی با آگاهیْ اراده آزاد رو انتخاب می‌کنه، هرچند این راه با شکست، اشتباه و درد همراه باشه. اون عقل‌گرایی رو به استهزا می‌گیره و معتقده که انسان به عمد برخلاف منطق عمل می‌کنه تا آزاد بودن خودش رو ثابت کنه.
مرد زیرزمینی ابتدا دوستانش رو تحقیر می‌کنه، اما بعد با ناتوانی در ترک اونا تناقض عظیمی رو در درونش به‌ نمایش می‌ذاره. آیا ما کاملا مستقل هستیم؟ و یا نیاز به احساس تعلق و معنا یافتن از طریق این رابطه‌ها هستیم؟ این تناقض وضعیت انسان مدرنه، هم در تلاش برای طغیان در برابر جامعه‌س و هم در تلاش برای زندگی در همین جامعه ‌که‌ شکل دهنده‌ی بخشی از هویت‌شه.