با به قدرت رسیدن عباسیان و بنای بغداد (در سال 762م)، نهضت ترجمه یونانی ـ عربی آغاز شد و بیش از دو قرن تداوم یافت .تا پایان قرن دهم، تقریبا تمام آثار علمی و فلسفی غیر مذهبی یونان در اواخر عهد باستان در زمینه های مختلفی چون نجوم، شیمی، فیزیک، ریاضیات، طب و فلسفه به عربی ترجمه شد .کتاب حاضر به بررسی علل و عواملی اختصاص دارد که در اوایل دوره عباسی به پیدایی و تداوم این نهضت انجامید .در این کتاب با بررسی گروه های اجتماعی حامی و ذینفع در نهضت ترجمه، نقش بسیار مهم سنت نوپای علمی و فلسفی عربی در ارتباط نمادین آن با این نهضت ارزیابی و تبیین می گردد .در پایان نیز مولف به تاثیر نهضت ترجمه در سرزمین های اسلامی و خارج از آن اشاره نموده احیای علوم کلاسیک در بیزانس قرن نهم را ناشی از تاثیر و ارتباط مستقیم آن با نهضت یاد شده ذکر می کند .کتاب از یک مقدمه و دو بخش اصلی تشکیل شده است .مقدمه با عنوان "نهضت ترجمه یونانی ـ عربی به عنوان یک پدیده اجتماعی و تاریخی "به طرح موضوع و جنبه های مورد بررسی آن اختصاص دارد .بخش اول که "ترجمه و امپراطوری "نام گرفته شامل فصل های یکم تا چهارم با این موضوعات است1 :ـ زمینه نهضت ترجمه :منابع مادی، انسانی و فرهنگی، 2ـ المنصور :ایدئولوژی حکومتی اوایل عهد عباسی و نهضت ترجمه، 3ـ المهدی و پسران :گفتمان اجتماعی و دینی و نهضت ترجمه، 4ـ المامون :سیاست های داخلی و خارجی و نهضت ترجمه .بخش دوم با عنوان "ترجمه و جامعه "نیز در برگیرنده فصل های پنجم تا هفتم است5 :ـ ترجمه در خدمت دانش عملی و نظری، 6ـ بانیان، مترجمان و ترجمه ها، 7ـ ترجمه و تاریخ، تحولات ناشی از نهضت ترجمه . کتاب با ضمایمی شامل :آثار یونانی ترجمه شده به عربی، یادداشت های مولف، کتابشناسی و اختصارات، ترتیب زمانی تحقیقات انجام شده درباره اهمیت نهضت ترجمه برای تمدن اسلامی، فهرست عام، و فهرست نسخ خطی به پایان می رسد .