کتاب حاضر، جلد چهارم از مجموعه مقالات غزنی است که به مناسبت انتخاب غزنی به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام است. در بخش نخست این کتاب به بررسی وضعیت اجتماعی غزنی در عصر غزنویان، تجارت محور اقتصاد غزنویان، تحلیلی کوتاه بر اندیشه دینی و مذهبی سلطان محمود غزنوی، تعامل سلسله غزنویان با مذاهب اسلامی، علل و فرایند فروپاشی سلسله غزنویان پرداخته شده است. در بخش دوم ساختار سیاسی و نظام اداری غوریان، سیاست دینی و فرهنگ غوریان، بررسی روابط خارجی غوریان تشریح شده اند. در بخش آخر نیز به عبور از مذهب گرایی و قوم مداری، نقش هزاره ها در سیاست و حکومت افغانستان، بررسی وضعیت علمی ـ آموزشی غزنی در سده اخیر، روابط طالبان با هزاره های ولایت غزنی پرداخته شده است.