مجموعه مقالاتی در زمینه «تاریخ» است که با رویکردی تحلیلی و توصیفی ارایه شده است. در این نوشتار چند مقاله که بعضی از آن‎ها در مورد ماهیت خود تاریخ و برخی دیگر از آن‎ها جنبه‎های تاریخی دارد گردآوری شده است که به مطالعه تاریخ، تاریخ اسلام، تاریخ شیعه و تاریخ تمدن اسلامی پرداخته‎اند. تقابل شیوه قرآن در بیان رخدادهای تاریخی با شیوه‎های متداول، رابطه علم کلام با علم تاریخ، آشنایی با شیعه‎پژوهی در فرانسه، شاخصه‎های بوم‎شناسی مذهب تشیع، حوزویان و تاریخ، تمدن اسلامی از دیدگاه سنت‎گرایان، باستان‎شناسی قم، تشیع و خاورشناسان، واقعیت و حقیقت در تاریخ، دیدگاه تاریخی، حدیثی علامه مجلسی با رویکردی به بحارالانوار، تاریخ هویت ملی و چالش‎های نو و وضعیت شیعه در هند عناوین مقالات این نوشتار هستند.