مباحث این کتاب در شش فصل تدوین شده است .فصل اول و دوم شامل سنخ شناسی و تحول عقلانیت در شرق اسلامی و غرب جدید است .در فصل سوم و چهارم موضوع  جامعه شناسی عقلانیت مطرح می شود .نگارنده خاطر نشان می کند ..." :آنچه ما  از آن به عقلانیت جامعه شناختی تعبیر می کنیم حداقل دارای دو جنبه است ;یک  جنبه آن به تحقیق و بازشناسی "عقل جمعی "در یک جامعه می پردازد که ما در  این کتاب از آن به عقلانیت ساختاری تعبیر کرده ایم ...این دو فصل شامل مباحث  خاص جامعه شناسی عقلانیت است که نظریه جامعه شناسان کلاسیک و معاصر در آن  طرح و بررسی شده است ...پرسش اصلی این است که چرا و چگونه عقلانیت خود را  در کردارهای بشر بروز داد، به طوری که می توان ادعا کرد عقلانیت کنشی مستقیما  نتیجه عقلانی شدن ساخت های جامعه است .فصول پنجم و ششم در بر گیرنده رقبای  عقلانیت است ."...در این دو فصل، دو ایدئولوژی اصول گرایی اسلام و لیبرالیسم  بررسی شده همچنین سعی بر آن است تا روابط این ایدئولوژی ها با عقلانیت  ارزیابی گردد .فصل ششم کتاب به موضوع دین و عقلانیت اختصاص دارد .در این  فصل سعی شده جنبش احیای اسلام و خصلت های جامعه شناختی آن بررسی شود .