کتاب حاضر، نخستین جلد از مجموعه تاریخ ایران باستان است که در سه بخش جداگانه به شرح وقایع و رخدادهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و تمدن و آداب و رسوم ایرانیان در روزگاران قدیم اختصاص یافته است. این بخش ها عبارت اند از: "آریایی ها و مادها"، "هخامنشیان" و "سلوکیان" عناوین برخی مباحث بخش اول بدین قرار است: آریایی ها و پیشینه آنان؛ زندگی و تمدن آریایی ها؛ هند و ژرمن ها؛ شاخه های ایرانی و غیر ایرانی آریایی ها؛ موقعیت فلات ایران؛ زبان آریایی ها و خطوط ایرانیان در طول تاریخ؛ منابع تاریخ ماد؛ سرزمین ماد؛ شاهان ماد در نزد خاورشناسان؛ مادها در یک نگاه کلی و جامع هنر مادها؛ گنجینه ی آثار هنری مادی. بخش دوم کتاب با عنوان "هخامنشیان" شامل مباحثی از این قبیل است: پیشینه ی پارسی ها؛ علل و چگونگی سقوط دولت ماد و انتقال قدرت به هخامنشیان؛ دوران زمامداری کوروش دوم؛ کمبوجیه دوم؛ داریوش سوم آخرین پادشاه هخامنشی؛ دین، نظم و قانون در عصر هخامنشی؛ آموزش و پرورش در ایران عصر هخامنشی؛ تاریخ نگاری عصر هخامنشی؛ جدول زمان بندی شده شاهان هخامنشی در پژوهش های گوناگون؛ سهم و نقش هخامنشیان در عرصه مناسبات فرهنگی جهان باستان. در آخرین بخش کتاب که "سلوکیان" عنوان گرفته مباحثی از این دست به چشم می خورد: اسکندر مقدونی، فرجام او و فرمانروایی اش؛ سرنوشت امپراتوری اسکندر پس از مرگ وی؛ سلوکیان و شاهان سلوکی به ترتیب اهمیت آن ها؛ جدول زمان بندی شده شاهان سلوکی؛ تحولات ایران و بین النهرین در روابط با سیاست های کشورداری سلوکیان؛ ویژگی های فرهنگی و آداب و اخلاق سلوکیان در آسیای صغیر؛ مواریث یونان کهن به هلنیسم و سلوکیان؛ مناسبات سلوکیان و رومیان؛ نظام کشورداری سلوکیان؛ یونان و جهان پس از اسکندر دوره سلوکی و عصر هلن به اختصار؛ بررسی دیدگاه های مختلف درباره هلنیسم؛ تاریخ نگاری در عصر هلن و نگارندگان تاریخ. مطالب هر بخش با فهرست منابع و مآخذ به پایان می رسد.