همزمان با برخاستن جنبش مشروطه خواهی، گروهی از ایرانیان قفقاز حزبی سیاسی تشکیل دادند و آن را «فرقه اجتماعیون عامیون ایرانیان» نامیدند. شعبه های این سازمان در چند شهر قفقاز و ایران ریشه دوانید. اجتماعیون در صحنه‌ی سیاسی کشور به صورت عنصری پرتلاش و تأثیرگذار درآمدند. اما چگونگی ایجاد، ماهیت، و پیوندهای سازمانی و فکری فرقه‌ی اجتماعیون چندان روشن نیست. دسته ای از مورخان معتقدند که حزب سوسیال دموکرات روسیه، برای دست یابی به کارگران مسلمان قفقاز، «سازمان همت» را به وجود آورد. همت، به نوبه‌ی خود، فرقه‌ی اجتماعیون عامیون را بنیان نهاد تا ایرانیان مهاجر را در حزبی یکپارچه گرد بیاورد. به این ترتیب، گفته می شود که فرقه‌ی اجتماعیون به میانجیگری سازمان همت با حزب سوسیال دموکرات روسیه پیوند داشته و شاخه‌ی ایرانی آن بوده است.
این کتاب می کوشد درستی و اعتبار چنین فرضیه هایی را بیازماید. به این منظور، تاریخ نگاری موجود درباره‌ی اجتماعیون عامیون را ریشه‌یابی می کند. سپس به سازمان های انقلابی روسیه و قفقاز می نگرد. سرانجام به ارزیابی فرقه‌ی اجتماعیون می پردازد. مسائلی چون پایه گذاری فرقه، گسترش شعبه هایش در ایران، برنامه و ساختار آن، اندیشه های اجتماعیون، و شیوه های مبارزه‌ی آنان مطالعه می شود. شاید این پژوهش بتواند پرتو تازه ای بر سرگذشت نخستین حزب سیاسی ایران بیندازد.