با ورود نیروهای نظامی متفقین به ایران و تصرف کشور در شهریور 1320، اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی فرصتی یافت تا با پشتیبانی از جنبش های جدایی خواهانه در آذربایجان و کردستان، سلطه ایدئولوژیکی و نظامی خود را در ایران گسترش دهد، اما به سبب شکست آشکار در دست یابی به این خواسته، تمهیداتی برای پایان دادن به سلطه گری های خود فراهم کرد و از سر آشتی با ایران گام هایی به جلو برداشت. پژوهش حاضر که بر اسناد و نشریات وزارت امور خارجه ایران و برخی از اسناد موجود در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران بنا شده، گزارشی از چگونگی تبدیل روابط خصمانه ایران و شوروی به روابطی دوستانه و صلح آمیز است.