"نفس المهموم" یعنی "نفس غمگین" و "آه سرد" و نام کتاب از این حدیث امام صادق (ع) گرفته شده است: "آه کشیدن کسی که برای مظلومیت ما غمگین است، تسبیح خداست". موضوع کتاب "قیام کربلا"، "حوادث روز عاشورا" و "ماجراهای پس از آن است. کتاب با مقدمه ای درباره ی "ولادت امام حسین (ع)" شروع می شود، آن گاه مطالب اصلی در پنج باب ادامه می یابد: باب اول درباره ی مناقب امام حسین ع است. این باب به ثواب گریه کردن بر امام حسین (ع) و لعن دشمنان او و هم چنین ویژگی های اخلاقی و رفتاری آن امام بزرگوار اختصاص یافته است. باب دوم که مفصل ترین بخش کتاب است؛ ماجرای به خلافت رسیدن یزید تا شهادت امام حسین (ع) را دربرمی گیرد. تمام وقایع روز عاشورا در این باب آمده است. در باب سوم، واقعه ی پس از شهادت امام حسین (ع) و مصایب کاروان ا سرا بازگو می شود. باب چهارم درباره ی گریه ی اهل آسمان و زمین بر امام حسین (ع)، مرثیه خوانی جنتیان بر امام (ع) و مراثی شاعران است. در باب پنجم مطالبی درباره ی همسران و فرزندان امام حسین (ع) و فضیلت زیارت امام حسین (ع) آمده است. خاتمه ی کتاب نیز شرح حال توابین و قیام مختار ثقفی به خون خواهی امام حسین (ع) است.