حکیم سعدالدین نزاری قهستانی (645-721)، شاعر شناخته شده? بیرجند، پنج مثنوی کوتاه و بلند سروده که فقط یکی از آن ها در ضمن دیوان او به چاپ رسیده است.
مثنوی روز و شب که به بحر متقارب، بر وزن حدیقه? سنایی سروده شده، مناظره ای است به زبان حال میان شب و روز. مانند اغلب مثنوی های داستانی، مثنوی نزاری نیز با ابیاتی در توحید و ستایش باری تعالی و نعت پیامبر اکرم (ص) آغاز می شود؛ سپس شاعر به مدح شمس الدین علی شاه نیمروز می پردازد و آن گاه سبب نظم مثنوی را بیان می کند. به دنبال گفت وگوی روز و شب با واسطه? باد صبا، شاعر باز هم به شاه اظهاربندگی می کند و سپس حکایتی رمزی درباره? قطب الدین حیدرزاده می آورد و از بخت بد و بی دولتی خود می نالد.