برهان صدیقین در تفکر اسلامی
با انتخاب ستارهها به این کتاب امتیاز دهید.
پژوهشی درباره براهین مختلف ارایه شده از سوی مکاتب فلسفی اسلامی در مورد اثبات وجود خداوند با تأکید بر برهان صدیقین ارایه شده از سوی ابن سیناست. در این پژوهش سعی شده است که تقریباً دیدگاههای فلاسفه مهم اسلامی و تقریر آن ها از برهان صدیقین از سه مکتب مهم فلسفی مشاء، حکمت اشراق و حکمت مقایسه منعکس شده و استدلالهای آنان بر اثبات وجود خداوند بیان گردیده است. نویسنده سعی کرده است ضمن گردآوری جامع این تقریرها و رعایت اختصار در شرح و نقد آن ها، سیر تاریخی مبحث مربوط به برهان صدیقین را نیز بررسی نماید. به عقیده وی وجود محوری ویژگی مقوم برهان صدیقین نیست و از اینرو همه تقریرهای مفهوم محور و وجود محور که از راه تأمل در هستی (چه مفهوم و چه حقیقت آن) و با قطع نظر از غیر خدا به اثبات وجود خدا میپردازند تحت عنوان برهان صدیقین قابل اندراجاند و این برهان با همه ویژگیهای منحصر به فرد آن قابل تشکیک بوده و تقریرهای مختلف آن بر اساس میزان مقدمات به کار گرفته شده و استحکام آن ها قابل نقل و ارزیابی است در ابتدای کتاب نگاهی اجمالی به برهان های اثبات وجود خدا در فلسفه و کلام اسلامی صورت گرفته و ضمن تعریف برهان صدیقین و اقسام براهین اثبات کننده وجود خداوند متعال، ارزش معرفتی برهان و دستهبندی براهین اثباتکننده وجود خدا مانند برهان امکان و وجوب، برهان حرکت، برهان حدوث، اثبات وجود خدا از طریق نفس، برهان از راه وقایع و تجارب خاص، استدلال از راه استجابت دعا، استدلال از راه معجزات و کرامات و از راه حساب احتمالات بیان شده است. آنگاه نویسنده به تبیین ملاکهای برهان صدیقین و ارزش معرفتی آن پرداخته و این برهان را از منظر فلاسفه حکمت مشاء مانند فارابی، ابن سینا، خواجه نصیرالدین طوسی، بهمنیار و ابن رشد بررسی کرده و تقریرهای این فلاسفه از آن را به صورت مبسوط ذکر کرده و به نقد و ارزیابی این تقریرها پرداخته است. در ادامه نویسنده از منظر عرفان نظری بر برهان صدیقین اشاره کرده و به شرح و نقد براهین ارایه شده از برخی عرفا از برهان صدیقین پرداخته و به تبیین وحدت شخصی وجود در عرفان نظری پرداخته است. در فصل دیگری از کتاب وی به تقریر برهان صدیقین در حکمت اشراق پرداخته و تقریر شیخ شهابالدین سهروردی معروف به شیخ اشراق را از این برهان و اشکالات ملاصدرا بر این تقریر بیان کرده است. در فصل پایانی نویسنده به بررسی ابعاد مختلف برهان صدیقین از منظر حکمت متعالیه پرداخته، و اصول و مبانی برهان صدیقین را از دیدگاه ملاصدرا در اسفار اربعه ایشان مورد شرح و بررسی قرار داده و سه نوع تقریر از این برهان از دیدگاه وی ارایه کرده و این تقریرها را با تقریرات ارایه شده در حکمت مشاء و اشراق مقایسه نموده و پس از تقریرات ارایه شده از سوی برخی از فلاسفه پس از ملاصدرا مانند حاج ملاهادی سبزواری، تقریر محقق اصفهانی، تقریر علامه طباطبایی و تقریری میرزا احمد آشتیانی از برهان صدیقین را مطرح کرده و این تقریرها را مورد نقد و ارزیابی قرار داده است.