اکنون از پیدایش نخستین احزاب یا حزب گونه ها در ایران صد سال می گذرد. طبعا آثار متعددی در باب این تشکل ها نوشته شده است. هم از سوی رهبران و فعالان و دست اندرکاران برخی از این احزاب و گروه ها یا هواداران و دوستداران آن ها، هم از جانب رقیبان و مخالفان آن ها، هم به قلم تاریخ نگاران و پژوهشگران ایرانی و غیر ایرانی و نیز در قالب انتشار اسناد و مدارک مربوط به هر یک به منظور معرفی یا ترویج و تبلیغ یا ثبت در تاریخ. با این حال، خلا وجود اثری دایره المعارف گونه و کم و بیش جامع که شناختی اجمالی و مقدماتی از همه این احزاب و تشکل های سیاسی به دست دهد، محسوس بود. در مجموعه حزب ها و تشکل های سیاسی ایران بر مبنای انواع طبقه بندی های جامعه شناسان و علم های سیاست از احزاب سیاسی، و با طبقه بندی هایی خارج از طبقه بندی های شناخته شده، انواع حزب ها و تشکل ها را می توان یافت.