یافتم! یافتم!

آرتور کستلر، نویسنده‌ی کتاب‌های بزرگی چون «ظلمت در نیمروز» و «خوابگردها»، کتابی درباره‌ی خلاقیت نوشته که هیچ ارتباطی به کتاب‌های روانشناسی بازاری و موفقیت و «چگونه خلاق باشیم» ندارد. این کتاب یک بررسی روانشناسانه است درباره‌ی منشأ خلاقیت: تعریف خلاقیت چیست؟ از کجا می‌آید؟ در چه حوزه‌هایی از رفتار بشری مبتلور می‌شود؟ چگونه می‌توان به آن رسید یا آن‌ را تشخیص داد؟ کستلر سه حوزه‌ی مهم و اساسی برای بروز خلاقیت در نظر می‌گیرد: طنز، علم، هنر. او سعی می‌کند با استفاده از آخرین یافته‌های روانشناسی در زمان نوشتن کتاب، منشأ و ساختار خلاقیت در هر یک از این سه حوزه را بررسی کند. چه می‌شود که یک لطیفه ما را به خندیدن وادار می‌کند؟ نوآوری لطیفه‌ها در کجاست؟ چه شد که ارشمیدس در یک لحظه کشف کرد چگونه حجم تاج پادشاه را به وسیله‌ی تشتی پر از آب محاسبه کند؟ چه می‌شود که آثار هنری ما را به اشک ریختن وادار می‌کنند؟ شباهت خلاقیت یک هنرمند با خلاقیت یک دانشمند چیست؟ کستلر همانطور که در کتاب جذابش پیش می‌رود سعی می‌کند به این پرسش‌ها پاسخ‌هایی مبتنی بر روانشناسی روز بدهد. اگرچه ممکن است کشف‌های اخیر درباره‌ی مغز و فلسفه‌ی ذهن برخی یافته‌های او را بی‌اعتبار کرده باشد اما هنوز هم نظریه‌ی او درباره‌ی خلاقیت پرکشش و نبوغ‌آمیز است و از زمان‌نویسی به خلاقیت کستلر هم انتظاری غیر از این نمی‌رود. ترجمه‌ی کتاب متوسط اما قابل خواندن است و با کمی چشم‌پوشی می‌توان این کتاب خوش‌خوان را به پایان رساند.