«در تاریخ ایران پس از اسلام ظهور سلسلهٔ صفویه نقطهٔ عطفی است مهم؛ پس از قرن ها فرمانروایی بیگانه، ایران دوباره به کشوری قدرتمند و مستقل در شرق اسلامی بدل میشود، به رقابتی نزدیک با امپراتوری عثمانی برمیخیزد، و داعیهٔ سروری و خلافت عثمانیان را بر ممالک اسلامی رد میکند»
جملات بالا شروع یادداشت مترجم این کتاب است و به خوبی اهمیت این دوره از تاریخ ایران را گوشزد میکند.
📌بعد از افول و سپس نابودی ساسانیان، دوره فترت و چرت طولانی سیاست ایرانی مستقل و قدرتمند آغاز شد و تا حدود ۹ سده بعد ادامه پیدا کرد. میگویم چرت و نه خواب؛ حتی خواب زمستانی. چون در طول تمام این ۹ سده مردم ایران نیمه هوشیار بودند و احساس ملی و تاریخی شان آماده غلیان بود. هرگز مردم ایران به خواب نرفتند و از حالت آماده باش خارج نشدند.
🔹روح تاریخ( همانی که هگل مطرحش میکند) تمام این تلاش ها و زحمات را دید و در قرن دهم هجری/ شانزدهم میلادی صفویه و به طور خاص شاه عباس اول را به ایران زمین هدیه کرد.
🔸صفویه علاوه بر اهمیت ملیشان، اهمیت مذهبی به سزایی دارند. اولین حکومت فراگیر و ملی( به مفهوم حکومت ملی در قرن بیستم و یکم) که تشیع اثنا عشری را مذهب رسمی کشور قرار داد. این امر شروع علنی کردن ایمان مذهبی شیعیانی بود که قرنها با پنهانکاری و در خفا عقایدشان را حفظ کرده بودند و عادت داشتند به تقیّه و مخفی کاری.
▪️نقطه اوج این سلسله دوره چهل ساله حکومت شاه عباس اول است که او را شاه عباس کبیر خواندهاند. مردی که به راستی ایران در تاریخ چند هزار سالهاش کمتر کسی مانند او دید. فرمانروایی مقتدر در امر نظامی، تاجر پیشه در امر اقتصاد، معتقد در امر مذهب، هنردوست در امر فرهنگ و بسیار صبور و خردمند.
▫️نویسنده کوشیده در نُه فصل زوایای مختلف تاریخی، سیاسی، اجتماعی، علمی و فرهنگی این دوره را بررسی کند. از ماجرای اجداد شاه اسماعیل تا داستانک هایی از شاه عباس،از بررسی وضع اقتصادی دربار و مردم تا بررسی شعر و فلسفه در عصر صفوی. همین هم موجب شده که در این زمینه ها خیلی عمیق نشود و عمدتاً به طور کلی و اجمالی واکاوی کند.
با خواندن این کتاب، تصویری کلی و جامع از ایران در دوره صفویه در ذهنتان نقش خواهد بست.