عرفان و تصوّف، علم اشاره‏شناسی است و عارفان هر حرکت و حادثه‏ای را اشاره و پیامی از معبود، تلقی می‏کنند که زبان را توانایی تبیین و تقدیر آن نمی‏باشد. در این میان شعر با تکیه بر عنصر خیال، ابزاری است که می‏تواند پاره‏ای از مکنونات درونی و تجربه‏های عرفانی اهل دل را به زیبایی، به تصویر بکشد. وجود این ظرفیت در بیان شعری خود زمینه‏ای برای بیان مقاصد کشفی صوفیانه به زبانی شاعرانه بوده است. در این نوشتار ده فصلی به صورت مجمل به معرفی تاریخ و بررسی سیر اندیشه عارفان و صوفیان مسلمان و به بیان امهات مسائل صوفیانه، از سده‏های آغازین اسلام تا قرن سیزدهم پرداخته می‏شود.