تاریخ تصوف و عرفان ایران، به خصوص در سده های نخستین، موضوعی است که در پژوهش های عرفانی بر اساس منابع کهن مورد بررسی قرار گرفته است. بحث درباره? ملامتیان و جوانمردان خراسان، آثار ابوسعد خرگوشی نیشاپوری و خواجه عبداللّه انصاری، تصوف خاص شهر اُرمیه (ارومیه) و اختلاف شیخ بزرگ این شهر با مشایخ بغداد، اصطلاحات صوفیانه ابن عربی و رابطه? آن ها با تصوف اصفهان، لطایف قرآنی در مجالس صوفیه، و تاریخ عرفان و اولیاء شهر زنجان از جمله مطالبی است که در کتاب حاضر مطرح شده است.
دکتر نصراللّه پورجوادی استاد دانشگاه تهران، عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی، و بنیان گذار مرکز نشر دانشگاهی است و تا سال 1383 نیز رئیس آن مرکز بود. وی اکثر پژوهش های خود را تا سال 1383 در دو نشریه? معارف و نشر دانش منتشر می کرد. پژوهش های وی درباره? امام محمد غزالی و فخرالدین رازی، که با عنوان دو مجدد منتشر شد، برنده? جایزه? کتاب سال در 1382 گردید، و مقالات او در کتاب حاضر نیز جزو آثاری است که وی را در سال 2005 موفق به دریافت جایزه? بین المللی الکساندر همبولت در رشته? مطالعات اسلامی کرد.