کتاب حاضر در مورد سرگذشت نامه مشاهیر، مجتهدان، علماء و شهیدان افغانستان تهیه و تدوین شده. در این پژوهش نخست شرح حال برخی از علما و شهدا و چهره های مجاهد و خدمتگزار سرپل را آورده و به رشادت ها و مجاهدت های آن ها در مناطق مختلف عملیاتی و همچنین زندگی روزمره می پردازد. در ادامه نگارنده نگاهی گذرا به زندگی نامه آیت الله مجاهد یعنی حاج سید محمدحسن مرتضی نموده و ولادت، تحصیلات، دوران تدریس و فعالیت های سیاسی و اجتماعی او را واکاوی کرده و به زهد و بی اعتنایی او به دنیا اشاره می نماید.در پایان این تحقیق با اشاره به تعدادی از مجاهدان و خادمان افغانستان به زندگی نامه مجاهد بزرگ سید محمد هاشمی معروف به سید محمد نصر می پردازد. سرگذشت شهید آیت الله سید محمد سرور واعظ بهسودی در این مجموعه از امتیاز زیادی برخوردار است.