اتحاد عاقل به معقول یکی از مسائل ریشه‏دار و کهن فلسفی است که حتی پیش از اسلام، حکیمان یونانی از آن سخن رانده‏اند. فیلسوفان بزرگ اسلامی مانند ابن سینا، خواجه نصیر، شیخ اشراق، صدرالمتألهین، ملاهادی سبزواری و عارفانی مانند: ابن عربی و مولوی به آن پرداخته و ابعاد عمیق آنرا تشریح کرده‏اند. اثر حاضر به مجموعه درسهای آیت الله حسن‏زاده آملی است، جوانب گوناگون مسئله اتحاد عاقل به معقول را در 23 درس کاویده است. در این دروس عناوین مرتبط با این بحث مانند: حقیقت نفس، تجرد نفس ناطقه، اصالت وجود، حرکت جوهری، اضافه اشراقی، ترکیب ماده و صورت و حشر برزخی ارواح تبیین شده‏اند.